یکی از انواع تب وبا است؛ کلمه وبا به معنای یک بیماری مسری و کشنده است، مهمترین علامت آن اسهال شدید است، در این حالت مدفوع آبکی و به رنگ آب برنج می شود، نان علمی آن کلیرا و دیزانتری می باشد. در روایات وبا به دو چیز اطلاق می شود، یکی همان وبای معروف که ذکر شد و دیگری به معنی تب.
در روایتی از امام صادق  (علیه السلام) آمده: «قال: المشط للرأس یذهب بالوباء قال: قلت: وما الوباء؟ قال: الحمى»[1] یعنی «شانه زدن سر وبا را برطرف می کند، راوی می پرسد: وبا چیست؟ امام پاسخ دادند: تب.»
در روایت دیگر از امام صادق  (علیه السلام) آمده: «المشط یذهب بالوباء وهو الحمى»[2] یعنی «شانه سر وبا را برطرف می کند و وبا همان تب است.»
پس کلمه وبا یک معنی خاص دارد که همان بیماری ای است که عرض شد و یک معنی عام دارد و آن هر بیماری ای است که همراه تب است، چون این ها هم مسری است و از بیرون وارد بدن می شود.

 راه انتقال وبا
 از روایات ما استفاده می شود که راه انتقال وبا، آب است. امام سجاد  (علیه السلام) در صحیفه سجادیه در دعای بر دشمن می فرماید: «اللهم وامزج میاههم بالوباء»[3] یعنی «آب هایشان را با وبا مخلوط کن». در روایت دیگری آمده: «در سال شبی است که در آن وبا نازل می شود، و عبور نمی کند از ظرفی که درپوش نداشته باشد یا مشک آبی که سرش بسته نباشد مگر آنکه وبا در آن آب نازل می شود.»[4] از این روایت معلوم می شود که وبا در فضا و هوا وجود دارد، در روایتی آمده: «وَ فِی نُزُولِهِ أَیْضاً مَصَالِحُ أُخْرَى فَإِنَّهُ یُلَیِّنُ الْأَبْدَانَ وَ یَجْلُو كَدَرَ الْهَوَاءِ فَیَرْتَفِعُ الْوَبَاءُ الْحَادِثُ»[5] یعنی «در نزول باران منافع دیگری است، بدن ها را نرم می کند، و آلودگی هوا را برطرف می کند، و وبا که بر اثر آلودگی هوا است برطرف می شود»
 یکی از درمان های وبا پیاز است، در روایتی آمده: «البصل ... یذهب الحمّى و یطرد الوباء»[6] یعنی «پیاز تب را برطرف می کند و وبا را طرد می کند» در این روایت تب و وبا به معنی دو چیز مختلف آمده و معلوم می شود که منظور همان بیماری وبا است نه تب.
 یکی از درمان های وبا به معنی تب، شانه زدن مرتب سر است، شانه کردن درقرآن و روایات بسیار توصیه شده است، آیه ﴿خُذُواْ زِینَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ﴾[7] در روایت تفسیر شده که مراد، شانه است. امام کاظم  (علیه السلام) می فرمایند: «المشط یذهب بالوباء وكان لأبی عبد الله علیه السلام مشط فی المسجد یتمشط به إذا فرغ من صلاته»[8] یعنی «شانه وبا را برطرف می کند، امام صادق  (علیه السلام) شانه ای داشتند که در مسجد بوده، و بعد از نماز با آن شانه می کردند.» این روایت علاوه بر اهمیت شانه زمان شانه زدن را هم بعد از نماز معرفی می کند. امام کاظم  (علیه السلام) می فرمایند: «تمشطوا بالعاج فإن العاج یذهب بالوباء»[9] یعنی «با عاج شانه کنید زیرا عاج وبا را برطرف می کند.» در این روایت عاج برطرف کننده وبا معرفی شده البته منظور مرتب شانه کردن است و دلیل روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) است که می فرمایند: «كثرة تسریح الرأس تذهب بالوباء...»[10] یعنی «زیاد شانه کردن سر وبا را برطرف می کند».
در روایت آمده: «إذا سرحت رأسك ولحیتك فأمر المشط على صدرك فإنه یذهب بالهم والوباء»[11] یعنی «زمانی که سر و محاسنت را شانه کردی، شانه را بر سینه (از روی لباس) مرور بده، زیرا این کار هم و وبا را برطرف می کند.» درباره تأثیر شانه باید گفت چون میکروب در هوا معلق است و در مرحله اول روی سر می نشیند و سپس از طریق دهان، بینی و چشم وارد بدن می شود، از این رو شانه کردن میکروب را دور می کند، علت دیگر اینکه، شانه کردن بلغم را برطرف می کند، و یکی از علل تب گرم و تب مطبق، بلغم است. امام کاظم  (علیه السلام) می فرمایند: «كثرة التمشط تقلل البلغم»[12] یعنی «زیاد شانه کردن بلغم را کم می کند.» امام صادق  (علیه السلام) می فرمایند: «من سرح لحیته سبعین مرة وعدها مرة مرة لم یقربه الشیطان أربعین یوما»[13] یعنی «کسیکه محاسنش را هفتاد مرتبه شانه کند و آنها را بشمارد، تا چهل روز شیطان نزدیک او نمی شود.» در روایات آمده که علت تب از بیرون است یعنی میکروب و شیطان.
 دومین درمان وبا شکر است، روایت شده: «شكا إلیه رجل الوبا، فقال له وأین أنت عن الطیب المبارك؟ قال: قلت: وما الطیب المبارك؟ فقال: سلیمانیكم هذا، قال: فقال أبو عبد الله علیه السلام: إن أول من اتخذ السكر سلیمان بن داود علیهما السلام.»[14] یعنی «مردی به امام صادق  (علیه السلام) از وبا شکایت کرد، امام فرمودند: چرا از مبارک استفاده نمی کنید، مرد سؤال کرد مبارک چیست؟ امام پاسخ داد: همان شکر سلیمانی است، اولین کسیکه از شکر استفاده کرده سلیمان بن داود  (علیه السلام) بود.» همچنین امام رضا  (علیه السلام) می فرمایند: «السكر الطبرزد یأكل البلغم أكلا»[15] یعنی «شکر طبرزد بلغم را می خورد.» چون شکر بلغم را برطرف می کند و بلغم هم سبب تب شدید است پس شکر تب را برطرف می کند. در روایت آمده که امام کاظم  (علیه السلام) موقع خواب شکر میل می کردند[16] . امام کاظم  (علیه السلام) می فرمایند: «من أخذ سكرتین عند النوم كانت له شفاء من كل داء إلا السام»[17] یعنی «کسیکه دو دانه شکر موقع خواب بخورد، درمان تمام بیماری ها به جز مرگ است.»
اما درمان بیماری وبا به معنی خاص که همان بیماری کشنده و مسری است که علامت آن اسهال است.
بهترین درمان پیاز است، پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) می فرمایند: «إذا دخلتم بلادا فكلوا من بصلها یطرد عنكم وباءها»[18] یعنی «زمانی که وارد شهری می شوید از پیاز همان شهر بخورید، وبای همان شهر را از شما طرد می کند.» از این روایت معلوم می شود که پیاز هر شهری خاصیت دفع میکروب های همان شهر را دارد، و اگر کسی وارد شهری شود چون بدنش با میکروب های آن شهر آشنا نیست و توان مقابله با آن را ندارد ممکن است به راحتی بیمار شود، پس باید از پیاز آن شهر بخورد. امروزه ثابت شده که پیاز میکروب ها را جذب می کند و علاوه بر این میکرب کش هم هست.
خداوند راه حل مشکل هر شهری را در آن شهر قرار داده است، در نزدیکی مشهد شهری به نام درود است که آب آنجا باعث یبوست شدید می شود و در عین حال در این شهر آلو فراوان است که آلو بسیار ملین است، همچنین معروف است که آب مشهد دارای املاح و آهک زیاد است و برای سنگ کلیه مضر است از طرفی خربزه  مشهدی برای سنگ کلیه بسیار مفید است.
درمان دوم، سیب به خصوص سیب سبز است. از قندی روایت شده: «أصاب الناس وباء بمكة فأصابنی فكتبت إلى أبی الحسن  (علیه السلام) فكتب إلی كل التفاح فأكلته فعوفیت»[19] یعنی «مردم در مکه مبتلا به وبا شدند و من هم مبتلا شدم، به امام کاظم  (علیه السلام) نوشتم، امام پاسخ دادند: سیب بخور، و من سیب خوردم و درمان شدم.» در روایت دیگری آمده: «أن التفاح نضوح المعدة ویطفئ الحرارة، ویبرد الجوف، ویذهب الحمى والوباء و الأخضر منه یقلع الحمى ویسكن الحرارة ویدفع الوباء ویرفعه.»[20] یعنی «سیب شوینده معده است، و حرارت را خاموش می کند، و درون را سرد می کند، و تب و وبا را برطرف می کند، و سیب سبز تب را ریشه کن می کند و حرارت را تسکین می دهد و هم جلو وبا را می گیرد و هم رفع می کند».
درمان سوم عسل و سیاه دانه است، چون مهمترین عارضه وبا، اسهال است و با خالی کردن آب بدن باعث مرگ می شود، پس درمان هایی که برای اسهال مفید است می تواند برای وبا هم مفید باشد، عسل برای درمان اسهال و اسهال شدید توصیه شده.
 درمان چهارم زحیر است، ترکیبی از گل ارمنی، خربق سفید، صمغ عربی و اسفرزه است که بهترین درمان اسهال خونی نیز است، که باید یک قاشق مرباخوری تفت داده شود و خورده شود.
خوردن گل حرام است ولی گل ارمنی و تربت امام حسین  (علیه السلام) استثنا شده اند، گل ارمنی برای اسهال خونی مفید است.
درمان پنجم داروی جامع امام رضا  (علیه السلام) با آب مورد است، بهترین درمان اسهال حتی اسهال مقاوم این دارو است، مورد را بپزند و آب آن را صاف کنند و داروی جامع را در آن حل کنند و بخورند، سه روز پشت سرهم.
 ----------
پی نوشت:
[1] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۸۸.
[2] من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۲۹.
[3] صحیفه سجادیه، امام سجاد(ع)، ص۱۴۶.
[4] صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، ج۶، ص۱۰۷.
[5] توحید المفضل، مفضل بن عمر، ص۱۵۰.
[6] الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، الشهید الاول، ج۳، ص۴۶.
[7] سوره اعراف، آیه۳۱.
[8] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۸۸.
[9] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۸۸.
[10] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۸۹.
[11] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۸۹.
[12] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۸۹.
[13] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۴۸۹.
[14] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۳۳۳.
[15] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۳۳۴.
[16] المحاسن، أحمد بن محمد بن خالد البرقى، ج۲، ص۵۰۱.
[17] مكارم الاخلاق، رضی الدین أبی نصر الحسن بن الفضل الطبرسی، ص۱۶۸.
[18] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج۶، ص۳۷۴.
[19] بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۶۶، ص۱۷۴.
[20] جواهر الکلام، شیخ محمد حسن النجفی الجواهری، ج۳۶، ص۴۹۰.
------------------
منبع: ارتباط شیعی