اغلب گرفتگی های عضلانی در ماهیچه های پا ایجاد می شوند، خصوصاً در عضلات ناحیه ساق پا. علاوه بر درد ناگهانی و تند وتیز، ممکن است توده سفتی از بافت ماهیچه ای را نیز زیر پوست خود حس کرده یا آن را ببینید.
گرفتگی ناگهانی عضلانی چیست؟گرفتگی عضلانی، انقباض ناگهانی و غیرارادی یک یا چند عضله از بدن شما می باشد. آیا تا به حال به هنگام شب با یک حالت گرفتگی ناگهانی و دردناک ماهیچه در دست و پای خود از خواب بیدار شده اید یا با این حالت در هنگام راه رفتن یا دویدن متوقف شده اید؟ می دانید که گرفتگی عضلانی موجب پدید آمدن درد آزاردهنده ای می شود؟!
گرچه عموماً این گرفتگی های عضلانی بی ضرر هستند، اما ماهیچه ها را تحت تاثیر قرار داده و نمی توان به طور موقت از آنها استفاده کرد. انجام ورزش های طولانی مدت یا کارهای سخت فیزیکی خصوصاً در آب و هوای گرم، ممکن است منجر به گرفتگی عضلانی شود. شما معمولاً می توانید گرفتگی عضلانی را در خانه و  با اقدامات مراقبتی خود درمان نمایید.

نشانه ها

اغلب گرفتگی های عضلانی در ماهیچه های پا ایجاد می شوند، خصوصاً در عضلات ناحیه ساق پا. علاوه بر درد ناگهانی و تند وتیز، ممکن است توده سفتی از بافت ماهیچه ای را نیز زیر پوست خود حس کرده یا آن را ببینید.

علت

استفاده بیش از حد از یک ماهیچه، کم آبی، کشش ماهیچه، یا حتی به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت قرار گرفتن می تواند منجر به گرفتگی عضلانی شود. هر چند در بسیاری از موارد علت دقیق ایجاد گرفتگی عضلانی مشخص نمی باشد. گرچه بسیاری از گرفتگی های عضلانی بی ضرر هستند اما در برخی موارد هم ممکن است بدلیل موقعیت های پزشکی اتفاق بیفتد مانند:

ذخیره ناکافی خون:
تنگ شدن سرخرگ هایی که خون را به پاهای شما می رسانند (آرترواسکلروزیس عروق اندام های انتهایی) نیز می توانند دردی شبیه به درد گرفتگی عضلانی را در پاهای شما به هنگام ورزش ایجاد کنند که معمولاً این گرفتگی ها به زودی بعد از اتمام ورزش و فعالیت های بدنی از بین می روند.

به هم فشردگی اعصاب:
به هم فشردگی اعصاب در ستون فقرات(تنگی مهره های کانال کمر) نیز می تواند دردی شبیه به درد گرفتگی عضلانی در پاهای شما ایجاد کند. معمولاً هر چه بیشتر راه بروید درد تشدید می شود. راه رفتن در حالتی که کمی به سمت جلو خم شده اید، ممکن است شدت علایم را در شما بهبود بخشد یا آن را به تاخیر بیاندازد.

کاهش و تخلیه ذخایر معدنی:
مقادیر خیلی اندک املاح پتاسیم، کلسیم یا منیزیم در رژیم غذایی شما می تواند علت گرفتگی عضلانی در پای شما باشد. داروهای ادرارآور یا مدر(دیورتیک ها) و تجویز داروهایی که اغلب در بیماری افزایش جریان خون توصیه می شوند نیز، می توانند منجر به کاهش این مواد معدنی گردند.

عوامل خطر
عواملی که می تواند موجب افزایش خطر گرفتگی های عضلانی شود شامل موارد زیر است:

سن:

افراد مسن و سالخورده، توده عضلانی خود را از دست می دهند، بنابراین عضلات و ماهیچه های باقیمانده در آنها به راحتی خسته می شوند، این امر می تواند احتمال خطر گرفتگی های عضلانی را افزایش دهد.

کم آبی:

ورزشکارانی که در حین تمرین در آب و هوای گرم خسته و کم  آب می شوند، اغلب دچار گرفتگی های عضلانی می شوند.

حاملگی:

گرفتگی های عضلانی در طول دوران حاملگی بیشتر شایع می باشد.

موقعیت ها و شرایط پزشکی:

اگر شما مبتلا به بیماری دیابت یا اختلالات اعصاب، کبد یا تیروئید هستید، ممکن است بیشتردر معرض ابتلاء به گرفتگی های عضلانی قرار بگیرید.

آمادگی برای ویزیت پزشک

اگر بطور مکرر دچار گرفتگی های عضلانی می شوید و با اقدامات خود درمانی از بین نمی روند، قرار ملاقاتی با پزشک خود داشته باشید. وقتی نزد پزشک می روید، صورتی از اطلاعات پزشکی کلیدی خود را تهیه کنید، شامل هر گونه آلرژی یا موقعیت های پزشکی، و نیز اسامی تمامی داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید را نیز یادداشت کنید.

پزشک احتمالاً سوالاتی را از شما می پرسد که به او در تصمیم گیری جهت اینکه از شما آزمایشاتی به عمل آورد یا به پزشک متخصص ارجاعتان دهد کمک می کند.

برای اینکه بهترین نتیجه را از وعده  ملاقات با پزشکتان داشته باشید از پیش جواب این سوالات را در نظر داشته باشید:

•    چه وقت برای اولین بار دچار گرفتگی عضلانی شدید؟

•    تناوب و شدت گرفتگی های عضلانی در شما چگونه می باشد؟

•    آیا مورد به خصوصی موجب گرفتگی عضلانی در شما شده است مانند انجام ورزش و فعالیت ملایم یا شدید؟

•    آیا وقتی در حالت استراحت هستید دچار گرفتگی عضلانی می شوید؟

•    آیا با کشش و منبسط کردن گرفتگی عضلانی شما تسکین داده می شود؟

•    آیا علائم دیگری مانند ضعف عضلانی، درد یا این احساس که یک پا یا دست یاعضوی از بدنتان به خواب برود را دارید؟

•    آیا کسی از اقوام نزدیک خونی شما سابقه ابتلاء به گرفتگی عضلانی را دارند؟

•    آیا متوجه هیچگونه تغییری در ادرارتان پس از انجام ورزش و فعالیت بدنی شده اید؟

•    آیا از داروهای recreational یا افزایش حجم عضلانی ورزشی استفاده  می کنید؟

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولاً گرفتگی های عضلانی به خودی خود از بین می روند و به ندرت آنقدر جدی هستند که نیاز به مراقبت های خاص پزشکی داشته باشند، چنانچه گرفتگی عضلانی شما شامل موارد زیر بود سریعاً  به پزشک مراجعه کنید:

•    ایجاد ناراحتی طاقت فرسا و شدید.

•    تورم ناحیه پا، قرمزی یا تغییرات پوستی.

•    ضعف عضلانی پا.

•    درد وگرفتگی عضلانی پا که بارها و بارها و بطور مکرر اتفاق بیافتد.

•    با مراقبت های اولیه در منزل بهبود نیابد.

•    همراه با ورزش شدید اتفاق بیفتد.

درمان دارویی

شما معمولاً می توانید گرفتگی های عضلانی را با اقدامات خود در منزل درمان نمائید.

پزشک می تواند تمرینات ورزشی کششی را که شدت گرفتگی های عضلانی را کاهش می دهد به شما آموزش می دهد.

اینکه اطمینان داشته باشید بدنتان هیچگاه دچار کم آبی نشود نیز کمک بزرگی به این امر می کند.

 در مورد گرفتگی های عضلانی که دوباره عود می کنند و باعث مختل گردیدن خواب شما می شوند، شاید نیاز باشد که پزشکتان داروهایی برای شل کردن ماهیچه هایتان تجویز کند.

سایر درمان ها:

مصرف مکمل های ویتامین ب کمپلکس برای کمک به کنترل گرفتگی های عضلانی پا، توسط برخی پزشکان توصیه می شود. هر چند تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.

نکات اساسی درمان

اگر دچار گرفتگی عضلانی می شوید، انجام اعمال زیر می تواند تسکین دهنده باشد:

کشش و ماساژ:

ماهیچه و عضله منقبض شده را کشیده، منبسط کنید، سپس آن را به آرامی مالش دهید تا آزاد و شل شود. در مورد گرفتگی ماهیچه ساق پا ، وزن خود را بر روی پای منقبض شده قرار دهید و زانوی خود را به آرامی خم کنید.  اگر قادر به ایستادن نیستید در حالیکه پای منقبض خود را باز کرده اید بر روی زمین یا صندلی بنشینید.
سعی کنید راس پای آسیب دیده خود را در همان حالی که پای شما همچنان راست و مستقیم باقی مانده است، به سمت سر خود بالا بکشید. این  حالت به برطرف شدن گرفتگی عضلات عقب ران شما نیز کمک می کند. برای گرفتگی عضلات ماهیچه چهار سر جلوی پا نیز از یک صندلی استفاده کنید، در حالیکه محکم بر روی آن نشسته اید، سعی کنید پای آسیب دیده خود را به سمت باسن خود بکشید.

استفاده از گرما یا سرما:

از یک حوله گرم یا تشک برقی بر روی ماهیچه های سفت و گرفته خود استفاده کنید.

دوش گرفتن با آب گرم یا جریان آب گرم بر روی ماهیچه منقبض شده نیز می تواند موثر باشد.

ماساژ  دادن ماهیچه منقبض شده با یخ نیز می تواند به کاهش درد کمک کند.

پیشگیری

اقدامات زیر می تواند به جلوگیری از گرفتگی های عضلانی کمک کند:

از کم آبی پرهیز کنید:

در طول روز مقادیر زیادی آب و مایعات بنوشید. این مقدار به آنچه که می خورید، جنسیت، میزان فعالیت، آب و هوا، میزان سلامتی، سن  و هر گونه دارویی که مصرف می کنید دارد.

مایعات به ماهیچه های شما کمک می کند که منقبض شده و سپس به حالت آرامش خود برگردند. همینطور سلول های ماهیچه ای را پرآب نگاه داشته و از تحریک پذیری آنها جلوگیری می کند.

در فواصل زمانی مشخص و در طول فعالیت، مصرف مایعات را جهت تامین ذخایر مایعات بدن فراموش نکنید و به نوشیدن آب و مایعا ت دیگر بعد از اتمام فعالیت ها نیز ادامه دهید.

ماهیچه های خود را منبسط کنید:

زمانیکه می خواهید ازماهیچه خود برای یک مدت طولانی استفاده کنید، قبل و بعد از آن، به خوبی ماهیچه را منبسط کرده و آن را بکشید.

اگر به هنگام شب دچارعارضه گرفتگی عضلانی در پای خود می شوید، قبل از اینکه بخوابید پای خود را منبسط و شل نمایید. ورزش های سبک مثل پا زدن برروی یک دوچرخه ثابت برای چند دقیقه قبل از زمان خواب، می تواند به جلوگیری از گرفتگی عضلانی به هنگام خواب کمک کند.

منبع: رژیم درمانی نوین