آیا پیامبر (صلوات الله علیه و آله) مساله طب را پذیرفتند یا اینکه آن را تعطیل کردند؟ می دانیم که زمانی که پیامبر (صلوات الله علیه و آله) مبعوث شدند، بعضی امور مثل سحر و کهانت را تعطیل کردند. ولی در مساله طب آن را تایید کردند. وقتی اعتقاد به خدا و تاثیر آن در هستی و این که هیچ اتفاقی نمی افتد، مگر به اراده خداوند و هیچ تغییری نیست، مگر به خواست خداوند ، وقتی این مساله در بین مردم رسوخ کرد، سوالی پیش آمد که آیا طبیب می تواند کاری بکند؟
زمان پیامبر(صلوات الله علیه و آله) شخصی بیمار شد. فرمودند: طبیبی بیاورید. گفتند: مگر طبیب می تواند کاری بکند؟ فرمودند: خداوند بیماری ها را نازل کرد و درمانی قرار داد. پیامبر (صلوات الله علیه و آله) فرمودند بیایید و خودتان را درمان کنید و این کلام به شکل های گوناگون صادر شد.
این روایت «لِكُلِّ داءٍ دَواءٌ»[1] برای هر بیماری ، دارویی است، متواتر است که شیعه و غیر شیعه نقل کرده اند. مردم می آمدند و سوال می کردند: آیا خود را درمان کنیم؟ فرمودند: بله. می گفتند: آیا طبیب می تواند در مقابل قضا و قدر کاری کند؟ پیامبر (صلوات الله علیه و آله) می فرمودند: این خودش قضا و قدر است.
این مساله بین مسلمانان رایج بود که خداوند خودش طبیب است و اوست که بیمار کرده است. به ابوذر گفتند: طبیب بیاوریم. جواب داد: طبیب خودش مرا بیمار کرده است. ابن مسعود هم بیمار شد و گفتند: آیا طبیب بیاوریم.گفت: طبیب خودش مرا بیمار کرد و نیازی به طبیب نیست.
و همچنین یکی از پیامبران (علیهم السلام) بیمار شد و گفت: «لا أتداوى حتى يكون الذي أمرضني هو الذي يشفيني. فأوحى الله تعالى إليه: لا أشفيك حتى تتداوى، فإن الشفاء مني.»[2] یعنی «طبیب نمی خواهم. خودش بیمار کرده است و خودش شفا می دهد. خداوند به آن پیامبر وحی فرمود: من خوبت نمی کنم تا خودت را درمان کنی و دوا و شفا بدست من است.» نزدیک بود این مساله فراگیر شود که نیازی به طبیب نیست. ولی پیامبر (صلوات الله علیه و آله) با کلمات مختلف فرمودند: که درمان کنید. پس به پیامبر(صلوات الله علیه و آله) امر به درمان کردن شده است.
روایت دیگری از ابی درداء داریم که پیامبر(صلوات الله علیه و آله) فرمودند: «إن الله أنزل الداء و الدواء، وجعل لكل داء دواء، فتداووا و لا تتداووا بحرام.»[3] یعنی «بدرستی که خداوند (تبارک و تعالی) بیماری و دارو را نازل کرده است؛ و برای هر دردی دارویی قرار داده است. پس خود را مداوا کنید و بوسیله حرام مداوا نکنید.»
و در روایت بعدی از جابر، پیامبر (صلوات الله علیه و آله) فرمودند: «إن لكل داء دواء: فإذا أصيب دواء الداء برأ بإذن الله تعالى.»[4] یعنی «برای هردردی دارویی است؛ اگر کسی موفق به شناسایی دارو بشود، بیماری به اذن خدا، برطرف می شود.»
صحرانشینان از پیامبر (صلوات الله علیه و آله) پرسیدند: «يا رسول الله، ألا نتداوى؟ قال: نعم يا عباد الله تداووا، فإن الله لم يضع داء إلا وضع له شفاء ودواء إلا داء واحدا، قالوا: يا رسول الله، وما هو؟ قال: الهرم.»[5] یعنی« ای رسول خدا، آیا خود را درمان نکنیم. فرمودند: بله خود را درمان کنید. خداوند (تبارک و تعالی) هیچ بیماری ای قرار نداده، مگر این که دارویی برای آن قرار داده است.»

نکته و سوال:
در این روایات بیان شد که خداوند (تبارک و تعالی) بیماری را نازل کرده است و درمان هم داده است و هیچ بیماری ای، بدون دارو نازل نکرده است. نزول به چه معناست؟
پاسخ:
احتمالاتی دارد؛ احتمال اول، مراد از نازل کردن دارو، نازل کردن داروی آن است. علم به دارو و علم طب با وحی آسمانی نازل شده است. نیاز به تقدیر دارد. ظاهر این است که خود دارو نازل می شود.
احتمال دوم؛ منشا داروها، آب آسمان است که در روایت هم، آب نیسان و باران، درمان کل بیماری هاست. آب آسمان نازل می شود و گیاه می روید و دارو ودرمان است؛ چون از آب آسمان استفاده می کند.
احتمال سوم؛ درمان حقیقی از آسمان نازل می شود و دارو کمک می کند. فرض کنید، مثلا پرتوی کیهانی است که ممکن است به هر کسی بخورد.
احتمال چهارم؛ نزول به معنای قرار دادن و مقدر کردن است، نه به معنای نزول مکانی.
پس در اصل مساله درمان، پیامبر (صلوات الله علیه و آله) امر به درمان کرده اند. خوب نیست انسان، خود را درمان نکند. تداووا، صیغه امر است.

کیفیت درمان:
پیامبر (صلوات الله علیه و آله) می فرماید: درمان با گیاه است. روایت داریم که پیامبر (صلوات الله علیه و آله) می فرماید: «تعالجوا ولا تتكلوا، فإن الله الذي أمرض قد خلق الأدوية المتعالج بها بلطيف صنعه، وجعل بعض الحشائش و الخشب و الصموغ و الأحجار أسبابا للشفاء من العلل والأدواء، فهي تدل على عظيم قدرته و واسع رحمته.»[6] یعنی « معالجه کنید و واگذار نکنید؛ خداوندی (تبارک و تعالی) که بیمار کرده است، داروهایی که انسان را معالجه می کند، خلق کرده است با ظرافت ساختنش، و بعضی گیاهان و چوب ها و صمغ ها و سنگ ها را، اسباب شفا قرار داده است. و این دلالت بر قدرت خداوند (تبارک و تعالی) و گستردگی رحمتش دارد.»
پیامبر (صلوات الله علیه و آله) درمان با گیاهان را فرمود؛ برخی از صمغ ها و چوب ها وسنگ را اسباب شفا قرار داده است. مجوز صادر گردیده است و حتی امر فرموده اند.
-------------------
پی نوشت:
[1] دانشنامه احاديث پزشكي، محمد محمدی ری شهری، ج1، ص46.
[2] بحار الأنوار، علامة مجلسي، ج59، ص66، ط دارالاحیاء التراث.
[3] بحار الأنوار، علامة مجلسي، ج59، ص76، ط دارالاحیاء التراث.
[4] بحار الأنوار، علامة مجلسي، ج59، ص76، ط دارالاحیاء التراث.
[5] بحار الأنوار، علامة مجلسي، ج59، ص76، ط دارالاحیاء التراث.
[6] بحار الأنوار، علامة مجلسي، ج59، ص71، ط دارالاحیاء التراث.
-------------------
منبع : ارتباط شیعی