علت استفراغ و قی دو گونه است، یا به‌ طور خود به خود و در اثر عواملی مانند مسمومیت، پرخوری، سرگیجه و ... ، یا به‌ طور عمدی انسان کاری کند که استفراغ کند.
در روایات ما استفراغ به عنوان یک درمان مطرح می‌ شود و در عین حال به عنوان یک عارضه نیز مطرح می‌ شود. اگر استفراغ خود به خود حاصل شود یک عارضه است و باید درمان گردد، اما اگر عمدی باشد برای درمان است، حتی اگر انسان حالت تهوع داشته باشد و به طور عمدی زودتر استفراغ کند، درمان است، در روایت آمده «مَن تَقَيَّأَ قَبلَ أن يَتَقَيَّأَ كانَ أفضَلَ مِن سَبعينَ دَواءً ، ويُخرِجُ القَيءُ عَن هذَا السَّبيلِ كُلَّ داءٍ وعِلَّةٍ»[1] .
و اما استفراغ چه بیماری‌ هایی را درمان می‌ کند، استفراغ می‌ تواند درمان تب، مسمومیت، سرگیجه، میگرن و بیماری‌ های دیگر باشد.
گاهی اوقات استفراغ عمدی هم نباشد می‌ تواند باعث درمان باشد مثلاً اگر در اثر خوردن غذای مسموم انسان دچار استفراغ شود این مفید است و بهتر است جلوی آن گرفته نشود، ولی اگر استفراغ از حد تجاوز کرد و یا به علت بیماری نباشد مثل استفراغ در زنان باردار، یا استفراغ افراد صفراوی که داخل اتومبیل یا در ارتفاع زیاد دچار حالت تهوع می‌ شوند، یا استفراغ به علت دریازدگی بهتر است که درمان شود.
عمده درمان استفراغ، مرکب یک است، دستور این دارو در اول کتاب طب الائمه آمده، این کتاب در زمان امام رضا(علیه السلام) نگارش شده و به امام عرضه شده و امام پس از تغییراتی آن را تأیید کردند، این دارو بیشتر بیماری‌های کبدی را درمان می‌ کند و در درمان استفراغ نیز مفید است، در روایتش آمده برای قی مفید است، و برای درد معده، و تب، و صفراو سودا، و بلغم، و ترک دست و پا، و پرستات، و اسهال خونی، و بیماری کبد، و احساس حرارت در سر، و ... . عمده ترکیبات مرکب یک، آب به می‌ باشد، که در روایات آمده به برای استفراغ مفید است.
درمان دوم استفراغ به است و در روایت آمده: «یطیب المعده»[2] یعنی «معده را خوب می‌ کند».
درمان سوم، مرکب دو می‌ باشد که عمده ترکیبات آن اُشنه است، اشنه نوعی خزه است که دور تنه درخت بلوط به وجود می‌ آید و رنگ آن سفید متمایل به خاکستری است و برای استفراغ مفید است، برای زنان باردار که شدیداً استفراغ دارند، اگر اشنه را آسیاب کنند و به اندازه‌ ی یک قاشق چای خوری بخورند، بسیار مفید است.
----------------
پی نوشت:
[1] دانشنامه احاديث پزشكي، محمد محمدی ری شهری، ج۱، ص۴۵۶.
[2] دانشنامه احاديث پزشكي، محمد محمدی ری شهری، ج۱، ص۴۲۰.
---------------
منبع : ارتباط شیعی