خانم ها در یک سن خاصی مبتلا به بیماری های مختلفی میشوند که قبل از مبتلا شدن به این بیماریها باید از آن ها پیشگیری کنند. چکاپ زنان شامل آزمایشات بسیار مهمی که در زیر نام انها ذکر شده است می باشد.
باید در زمان های مشخص برای انجام آزمایش های پزشکی اقدام کنید. آزمایش های پزشکی مخصوص سنین بالا نیستند و باید از همان جوانی به فکر پایش سلامتی خود باشید. متاسفانه بیشتر ما تا وقتی به مشکلی برنخوریم، اقدامی نمی کنیم و اصولا پیشگیری خیلی جدی گرفته نمی شود. چک آپ های پزشکی منظم، در تمام گروه های سنی، به شما کمک می کند زودتر از مشکلات جسمی خود اطلاع پیدا کرده و در نتیجه بهتر با آن ها مقابله کنید.
زمان مناسب برای انجام هر آزمایشی هر چند وقت یکبار است؟ بیشتر ما در این باره اطلاع درستی نداریم. بهتر است بدانید انجام بیش از حد برخی آزمایش ها مثل فشار خون می تواند باعث تشخیص اشتباه هم بشود. بنابراین تصمیم گرفتیم آزمون های پزشکی زنان و زمان بندی انجام مرتب آن ها را با شما در میان بگذاریم، با ما همراه باشید.

۱) پایش
فشار خون
– هر زنی با رسیدن به ۱۸ سالگی، باید حداقل هر ۲ سال یک بار فشار خون خود را چک کند. روند انجام این آزمایش چندان پیچیده نیست و می توانید در درمانگاه های عمومی هم این کار را انجام دهید اما همین سادگی باعث می شود معمولا به دست فراموشی سپرده شود. فشارخون ایده آل برای بانوان باید زیر ۱۲۰/۸۰ میلی متر جیوه یا همان ۱۲ روی ۸ باشد.

۲) آزمایش کلسترول خون
– زنان باید پس از رسیدن به ۲۰ سالگی، هر پنج سال یک بار اقدام به آزمایش سطح کلسترول خون خود کنند. انجام منظم این آزمایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را به صورت قابل ملاحظه ای کاهش می دهد. برای این کار کافی است به پزشک معالج خود مراجعه کرده و درخواست یک آزمایش کلسترول خون کنید. با ورود فناوری های جدید این آزمایش بسیار راحت تر شده و حتی ممکن است در صورت وجود تجهیزات جدید تنها چند دقیقه زمان ببرد. در صورتی که میزان کلسترول خون شما بیشتر از حد مجاز باشد، باید با مشاوره پزشک معالج خود، تغییرات لازم را در سبک زندگی خود ایجاد کنید.

۳) پاپ اسمیر و آزمون لگن
یکی از چیزهایی که بانوان باید جدی بگیرند، انجام منظم آزمون های پزشکی مرتبط با سیستم تناسلی و ناحیه لگن است. با رسیدن به سن ۲۱ سالگی، باید هر ۲ سال یک بار به متخصص زنان مراجعه و هرگونه مورد مشکوک در سیستم تناسلی را پایش کنند. تا چندی پیش زمان پیشنهادی برای این آزمون هر سال یک بار بود اما با توجه به نتایج تحقیقات انجام شده، اعلام شد پایش سالیانه تاثیر چندانی بر دقت تشخیص مشکلاتی مانند سرطان دهانه رحم ندارد. زنان بالاتر از ۳۰ سال که در ۳ آزمون پاپ اسمیر آخر خود مشکلی نداشته اند می توانند فاصله بین چک آپ ها را به ۳ سال برسانند.

ماموگرافی کنترل کلسترول خون کنترل قند خون کنترل فشار خون کنترل چربی خون سنجش تراکم استخوان سرطان سینه چک آپ سالیانه چک آپ پاپ اسمیر ماموگرافی کنترل کلسترول خون کنترل قند خون کنترل فشار خون کنترل چربی خون سنجش تراکم استخوان سرطان سینه چک آپ سالیانه چک آپ پاپ اسمیر ماموگرافی کنترل کلسترول خون کنترل قند خون کنترل فشار خون کنترل چربی خون سنجش تراکم استخوان سرطان سینه چک آپ سالیانه چک آپ پاپ اسمیر

۴) ماموگرافی و آزمایش سرطان سینه
– زنان از شروع ۲۰ سالگی تا ۴۰ سالگی باید حداقل هر سه سال یک بار اقدام به آزمایش کلینیکی سرطان سینه کنند. به نظر بیشتر متخصصان پس از سن ۴۰ سالگی، زمان انجام این آزمایش باید هر ساله باشد. این آزمایش توسط دکتر معالج شما و به صورت دستی برای لمس و مشخص کردن هرگونه غده یا برآمدگی غیر عادی انجام می شود. آزمایش ماموگرافی برای تشخیص سرطان سینه است و در آن با استفاده از اشعه X اقدام به عکس برداری از سینه برای مشاهده هر گونه مورد غیرعادی می شود. آزمایش ماموگرافی با رسیدن به ۴۰ سالگی باید هر یک یا دو سال یک بار انجام شود. سرطان سینه یکی از جدی ترین مشکلات سلامتی زنان محسوب می شود که پایش زود هنگام آن می تواند در پیشگیری و درمان مناسب، بسیار موثر باشد، پس آن را از جوانی جدی بگیرید. 

۵) آزمایش پوکی استخوان
– هر زنی باید با رسیدن به سن ۶۵ سالگی، با انجام آزمایش چگالی استخوانی ابتلای خود به پوکی استخوان را کنترل کند. بهتر است زنانی که بیش از دیگران در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند یعنی کسانی که بدن باریک و قلمی دارند یا دارای سابقه شکستگی و ترک خوردگی استخوان هستند، از سنین پایین تر اقدام به انجام منظم این آزمایش کنند. برای انجام این آزمایش از اشعه X استفاده می کنند و از استخوان های به خصوصی در بدن شما تصویربرداری می شود. زمان بندی مشخصی برای انجام این آزمایش وجود ندارد و بسته به شخص، شرایط فیزیکی و سبک زندگی هرکسی متفاوت است اما بهتر است برای اطلاع بیشتر در این باره با پزشک معالج خود مشورت کنید.

۶) تست قند خون
– زنان ۴۵ ساله و بالاتر باید هر سه سال یک بار اقدام به آزمایش سطح قند خون خود کنند تا از نظر ابتلا به دیابت یا قرار داشتن در آستانه آن آگاه شوند. این آزمایش برای سنین پایین تر آن قدر واجب نیست و تنها در صورتی که علایم بیماری دیابت مشاهده شود یا عوامل خطرسازی مثل اضافه وزن یا مصرف دخانیات شامل شما شوند، باید اقدام به گرفتن آزمایش قند بکنید. میزان قند خون مجاز برای هر کس، نسبت به شرایط فیزیک بدنی، سبک زندگی و سن، متفاوت است. حتما به صورت منظم اقدام به آزمایش سطح قند خون خود کنید تا بتوانید پیش از شدت گرفتن بیماری قند، بهتر با آن مقابله کنید.

۷) پایش سرطان روده بزرگ
– آزمایش کنترل علایم سرطان روده بزرگ برای زنان، از سن ۵۰ سالگی شروع می شود. بسته به نوع آزمایش، ممکن است در مطب پزشک معالج یا در بیمارستان آن را انجام دهید. این آزمایش ها شامل بررسی قسمت ابتدایی و کل روده می شود که به ترتیب «سیگموئیدوسکوپی» و «آندوسکوپی» نام دارد. در صورتی که مشکل خاصی وجود نداشته باشد، باید «سیگموئیدوسکوپی» را هر پنج سال و «آندوسکوپی» را هر ده سال یک بار تکرار کنید، البته باید در این باره با پزشک معالج خود مشورت کنید. در صورتی که فاکتورهای خطرساز این نوع سرطان در زندگی شما وجود داشته باشد، بهتر است در زمان های کوتاه تری اقدام به معاینه کنید.

۸) ضریب توده بدنی یا BMI
– یکی از آزمایش هایی که در با وجود سادگی، خیلی جدی گرفته نمی شود، معاینه دقیق قد و وزن و محاسبه ضریب توده بدنی یا BMI فرد به صورت سالیانه است. البته این معاینه ها در چک آپ سالیانه شما وجود دارند و پزشک معالج شما در روتین سالیانه خود حتما اقدام به بررسی این موارد می کند. ضریب توده بدنی، یک مقیاس علمی برای سنجش میزان اضافه یا کمبود وزن است که به سادگی محاسبه می شود و حتی در بسیاری از اپلیکیشن های سلامتی هم می توانید آن را بدست آورید.

۹) سری به دندانپزشک بزنید
– بهداشت دهان و دندان متاسفانه یکی از نقاط ضعف ما ایرانی ها است. بیشتر ما به صورت مستمر وضعیت دندان ها و دهان خود را با یک دندانپزشک چک نمی کنیم و معمولا وقتی به یاد آن ها می افتیم که از دندان درد چند شب نخوابیده باشیم. تمامی بزرگسالان باید هر ۶ ماه یک بار اقدام به چک آپ وضعیت بهداشت دهان و دندان خود کنند و این موضوع به مسواک زدن مرتب یا نبود درد ربطی ندارد. این چک آ پ ها معمولا شامل معاینه چشمی و گاهی عکسبرداری با اشعه X برای سنجش میزان سلامت دندان ها و لثه می شوند. انجام منظم این چک آپ ها از این جهت اهمیت دارد که می توانند به تشخیص زود هنگام پوسیدگی و سایر مشکلات کمک کنند.

۱۰) ماموگرافی
گرچه گاهی آقایان نیز به سرطان سینه مبتلا می شوند اما تعداد آقایان مبتلا به این بیماری تقریباً یک صدم خانم هاست.
در بعضی از خانم ها عوامل مستعد کننده ای وجود دارد که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد و از بین آنها می توان به وجود سابقه سرطان سینه در بستگان مخصوصاً بستگان درجه اول فرد (مادر، خواهر، دختر)، کم تحرکی و چاقی پس از سن یائسگی، مصرف چربی به مقدار زیاد، افزایش سن، سابقه سرطان سینه و عود مجدد بیماری، یائسگی دیررس (بعد از ۵۵ سالگی)، بچه دار نشدن یا حتی تولد اولین فرزند بعد از سن ۳۰ سالگی اشاره کرد.
خانم ها نباید منتظر این علائم باشند بلکه از سن ۲۵ سالگی باید سالی یک بار توسط پزشک معاینه شوند و از ۳۵ سالگی به بعد، با توصیه پزشک در پنج سال اول یک ماموگرافی و سپس هر دو سال یک بار ماموگرافی داشته باشند.
به طور معمول بین ۴۰ تا ۵۰ سالگی باید هر دو سال یک بار و از سن ۵۰ تا ۷۰ سالگی باید به صورت سالانه ماموگرافی سینه انجام شود اما خانم هایی که عوامل مستعد کننده مانند سابقه فامیلی و سرطان سینه در سنین پایین در آنها وجود داشته باشد باید ماموگرافی را تحت نظر پزشک از سنین پایین تری شروع کنند.
همچنین مراجعه به پزشک ربطی به اینکه خانم متاهل یا مجرد است ندارد و گاهی توده ها در خانم های مجرد هم دیده می شود.

۱۱) آزمون سنجش تراکم استخوان
به گفته متخصصان، ذخیره شدن کلسیم در استخوان قبل از تولد آغاز می شود و تا سن ۳۰ سالگی ادامه دارد؛ به طوری که توده استخوان هر فرد معمولاً در ۳۰ تا ۳۵ سالگی به بیشترین میزان خود می رسد و پس از این سن کاهش توده استخوانی به صورت یک روند طبیعی آغاز می شود و معمولاً ۳۰ درصد خانم هایی که به سن ۷۵ سالگی می رسند دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شوند.
به کمک آزمون سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری استخوان می توان سفتی و سختی و درجه محکم بودن استخوان های بدن را تعیین کرده و برای انجام آن راه های متفاوتی وجود دارد ولی رایج ترین روش آن استفاده از روش DEXA است که از اشعه ایکس برای سنجش تراکم استخوان استفاده می کند و برای همه خانم ها از سن ۶۰ سال و برای آقایان از سن ۷۰ سالگی جهت تشخیص زود هنگام و درمان به موقع پوکی استخوان و جلوگیری از پیشرفت آن توصیه می شود.
برای افرادی که سابقه شکستگی و یا سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند، این آزمون باید از سن ۴۰ تا ۴۵ سالگی انجام شود؛ به عنوان مثال ۷۰ درصد پوکی استخوان ها ژنتیکی است و فردی که یک نفر از بستگان درجه اولش دچار شکستگی شده یا پوکی استخوان دارد، باید هر سال آزمون سنجش استخوان انجام دهد.

این چکاپ ها را جدی بگیرید
علاوه بر چکاپ های زنانه، آزمایش هایی هم وجود دارد که هم خانم ها و هم آقایان باید به آنها توجه کنند و با انجام آنها به صورت دوره ای از وضعیت سلامت شان با خبر شوند. این چکاپ ها عبارتند از:

۱) آزمون فشار خون بالا
فشارخون براساس میزان خونی که قلب شما پمپ می کند و مقاومتی که شریان های شما در برابر آن نشان می دهند، اندازه گیری می شود.

در این بین هر چه قلب شما بخواهد خون بیشتری پمپ کند و شریان های شما هم تنگ تر باشند، قلب برای پمپ کردن همان میزان خون باید کار بیشتری انجام دهد و هر چه بالا بودن فشارخون دیرتر تشخیص داده شود، خطر حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی و آسیب های کلیوی هم افزایش می یابد. به طور کلی فشارخون یک فرد بالغ و سالم در صورتی به عنوان «فشارخون بالا» تخمین زده می شود که فشارخون ماکزیمم بالای ۱۴۰ و فشارخون مینیمم بالای ۹۰ میلیمتر جیوه باشد.

اگر فشار ماکزیمم بین ۱۳۰ تا ۱۴۰ و یا فشارخون مینیمم بین ۸۵ تا ۹۰ میلیمتر جیوه باشد، فشارخون، «مرزی» تلقی می شود. بنابراین خانم ها و آقایان سالم بعد از ۴۰ سالگی باید هر دو سال یک بار و آنهایی که فشارخون حد مرزی دارند باید هر ۳ تا ۶ ماه یک بار فشارخون شان را اندازه بگیرند.

۲) آزمون چربی خون
بالا بودن کلسترول بد (LDL) و تری گلیسیرید (TG) و پایین بودن کلسترول خوب (HDL) خطر ایجاد تصلب شرایین و بروز سکته را افزایش می دهد. به همین دلیل افراد بالای ۳۰ سال، اگر کلسترول LDL آنها کمتر از ۱۳۰ باشد، هر ۵ سال یک بار و اگر کلسترول LDL شان بین ۱۳۰ تا ۱۶۰ (در حد مرزی) باشد، باید هر یک تا سه سال یک بار آزمایش چربی خون انجام دهند اما در صورتی که فرد، مبتلا به مشکلات قلبی عروقی باشد و از الگوی غذایی ناسالم و پرچربی پیروی کند، این آزمایش هر شش ماه یک بار باید تکرار شود.

۳)آزمون سرطان پوست
برای تشخیص سرطان های پوستی، معاینه کامل پوست بدن لازم است. جامعه سرطان آمریکا توصیه می کند بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی هر ۳ سال یک بار و پس از ۴۰ سالگی هر سال باید معاینه پوست انجام شود تا با بررسی وضعیت سلامت پوست و در صورت بروز مشکل، بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود و بلافاصله فرد تحت درمان قرار بگیرد.

۴) آزمون قند خون ناشتا
براساس آمار ۸ تا ۱۹ درصد جمعیت ۲۵ تا ۶۵ ساله کشور دیابتی هستند و این در حالی است که با آزمایش قند خون ناشتا می توان در مراحل اولیه، دیابت نوع ۲ را تشخیص داد و با کنترل بیماری از عوارض چشمی، کلیوی، قلبی عروقی و… پیشگیری کرد. آزمایش تشخیص زودرس دیابت نوع دو شامل اندازه گیری قند خون پس از هشت ساعت ناشتایی است. میزان طبیعی این آزمایش، کمتر از ۱۱۰ میلی گرم در دسی لیتر است و میزان قند خون طبیعی دو ساعت پس از صرف غذا نیز کمتر از ۱۴۰ است.
اگر عدد به دست آمده بیشتر از این مقادیر باشد، فرد در آستانه ابتلا به بیماری دیابت قرار دارد و باید تحت نظر یک متخصص غدد قرار بگیرد.
از طرفی همه افراد سالم بالای ۴۵ سال بدون سابقه خانوادگی دیابت لازم است که هر شش ماه یک بار قند خون شان را اندازه گیری کنند و آنهایی که در معرض خطر بیشتر ابتلا به دیابت هستند، مثلاً افراد دارای اضافه وزن یا افرادی با سابقه ژنتیکی بعد از ۲۵ سالگی باید هر سه ماه یک بار به آزمایشگاه مراجعه کنند و با یک آزمایش خون ساده چکاپ شوند.

۵) آزمون بیماری های چشمی
معاینه چشم یکی از چکاپ هایی است که هم خانم ها و هم آقایان باید به آن توجه کنند. هنگام معاینه چشم، چشم پزشک بینایی و حرکات چشم شما را بررسی می کند و هدف از این معاینه تعیین قدرت بینایی و در صورت نیاز تجویز عینک است.
در عین حال مشخص می شود که آیا شما در معرض خطر بیماری هایی مثل گلوکوم، آب مروارید و دژنراسیون ماکولا قرار دارید یا خیر.
به همین دلیل تا ۵۰ سالگی هر سه سال یک بار و بعد از ۵۰ سالگی به صورت سالانه باید برای معاینه چشم به چشم پزشک مراجعه کنید.

معاینه های دوره ای ضروری:
بعد از سن ۴۵ تا ۵۰ سالگی انجام این چکاپ ها برای خانم ها و آقایان ضروری است:

ـ چکاپ کلی برای بررسی سلامت بدن به کمک آزمایش خون یا همان CBC به منظور تشخیص برخی از بیماری ها مثل کم خونی، انواع سرطان و… به صورت سالانه

ـ آزمایش مدفوع به منظور تشخیص زود هنگام سرطان های گوارشی مثل معده به صورت سالانه

ـ آزمون ورزش و بررسی سلامت قلب و عروق هر ۲ سال یک بار و بعد از ۶۰ سالگی به صورت سالانه

ـ مراجعه به دندانپزشک و بررسی سلامت دندان ها و لثه به صورت سالانه و یا هر ۲ سال یک بار