خلاقيت و نوآوری در مديريت پرستاری و مامايی

تاریخ ارسال:س, 11/03/1396 - 18:27
خلاقیت در مدیریت پرستاری
نويسنده: سعيده شريف زاده

صاحبنظران پرستاری معتقدند دستیابی به آخرین یافته های علمی در حوزه پرستاری نقش بسیار مهمی در ارائه مراقبت های خاص به هر بیمار، حل مشكلات و اتخاذ تصمیمات پیچیده دارد. در هشتمین كنگره سراسری گروه پرستاری و مامایی سازمان تامین اجتماعی هم تازه های پرستاری و مامایی طی دو روز برپایی این همایش (29 تا 30 آبان ماه جاری) برای شركت كنندگان در این همایش مطرح شد. نظر به اهمیت مباحث مطرح شده در این همایش، سعی داریم در هر شماره یكی از مقالات منتخب كنگره را به اختصار در نشریه آتیه درج كنیم
در دنیای مدرن امروزی مدیران پرستاری و مامایی با شناخت ویژگی های مدیران خلاق، راهكارهای تقویت خلاقیت، آگاهی از میزان خلاقیت خود و تقویت آن از حداكثر توانمندی های فكری، ذهنی و عقلی در جهت پویایی مراكز درمانی بهره گرفته و از طریق ایجاد، پرورش و كاربردی نمودن خلاقیت می توانند جسارت علمی، انتقادگری، انتقادپذیری و روحیه علمی و پژوهشی را در كاركنان تقویت كنند
براساس آخرین یافته ها و دستاوردهای علمی، عوامل مؤثر در خلاقیت و نوآوری شامل جذب نیروهای خلاق و نوآور در سازمان، تامین امكانات مناسب تحقیقاتی و مالی در كوشش های نوآورانه، بكارگیری نتایج حاصل از فعالیت های خلاقانه و دادن پاداش مناسب به افراد خلاق است. مدیران پرستاری و مامایی می توانند از طریق تبادل تجربیات علمی و فرهنگی، در كنار هم قرار دادن كاركنان محافظه كار و سنتی با كاركنان نوجو و نیز ایجاد محیطی كه در آن اطلاعات و نظرات به سهولت مبادله می شوند مجموعه سازمانی را به سوی نوآوری و خلاقیت سوق دهند، كه در این مقاله به تفصیل به جزئیات آن اشاره شده است.
خلاقیت ظهور یك ایده نو و توانایی تلفیق ایده ها به شیوه ای منحصر به فرد است
در همین حال فرآیند به كارگیری یك ایده خلاق و تبدیل آن به یك محصول، خدمت یا شیوه مفید نوآوری محسوب می شود
ازسویی دیگر تمایل به پذیرش ریسك جهت تولید یك محصول جدید، خدمت یا فرآیند جدید در سازمان را كارآفرینی گویند

فرآیند خلاقیت از آمادگی تا رسیدگی

فرآیند خلاقیت شامل پنج مرحله: آمادگی، نهفتگی، اصرار و پافشاری، بینش و بصیرت و مرحله رسیدگی و تحقیق است
توجه دقیق و متمركز بر روی مساله را مرحله آمادگی گویند. اما مرحله نهفتگی خواب بر روی مساله است. توجه ضمیر خودآگاه از تمركز بر روی مساله مورد نظر دور می شود و ایده های اساسی درنتیجه تفكر ضمیر ناخودآگاه ایجاد می شوند. افراد خلاق در مرحله اصرار و پافشاری نیز با ایده های خود درگیر می شوند و برایشان پیامدها و هزینه های ناشی از ایده مهم نیست
مرحله بینش و بصیرت همان یافتن راه حل مساله است كه در مرحله نهایی ایده موردنظر در آزمون و مورد بررسی و نقد جهت اجرا قرار می گیرد

موانع خلاقیت را بشناسید

ارزیابی افراد برمبنای انتظارات، نظارت و مراقبت مستقیم و غیرضروری، گرایش به پاداش های بیرونی، رقابت ناسالم و انتخاب محدود ازجمله موانع خلاقیت محسوب می شود

ویژگی های خلاقیت در افراد خلاق

در یك تیم درمانی، پرستاران خلاق، افرادی تیزهوش و علاقه مند به مسائل علمی و فرهنگی و اندیشه عمیق هستند
غوطه وری در تفكرات، حساس بودن نسبت به مسائل اطراف و متكی بودن به قضاوت خویش از دیگر ویژگی های افراد خلاق است
این افراد همچنین شجاعت در ابراز عقیده داشته، انعطاف پذیر، ریسك پذیر، پرسشگر و دارای اعتماد به نفس بالایی هستند
همچنین خودخواهی، بی اهمیتی نسبت به سرنوشت دیگران و بی عاطفگی جزو ویژگی های اخلاقی افراد خلاق نیست
پرستاران خلاق استقلال طلب، دارای شخصیت رشدیافته، مسئولیت پذیر نسبت به دیگران، فداكار، مسلط بر غرایز و نوآور در فكر و عمل خود هستند

روش های ایجاد تفكر خلاق و تكنیك های آن

استفاده از مغایرت ها و تمثیل ها ازجمله روش های ایجاد تفكر خلاق است. در این میان توجه به خلاC موجود در دانش، تقویت فكر درباره امكانات و احتمالات، استفاده از سئوالات محرك، تشویق به مطالعه زندگی افراد خلاق و تقویت مهارت های مطالعه خلاق از دیگر روش های ایجاد تفكر خلاق است
تكنیك های تفكر خلاق نیز شامل بارش افكار، دلفی، گروه اسمی و تكنیك آیینه مورنیو هستند

بارش افكار

شاید بارها كلمه بارش افكار یا brain storming را شنیده باشید. بارش افكار درواقع اجرای یك تكنیك گردهمایی است كه از طریق آن گروهی می كوشند راه حلی برای یك مساله ویژه با انباشتن تمام ایده هایی كه درجا به وسیله اعضا ارائه می شود، بیابند.
در بارش افكار عوامل بازدارنده محدود می شوند و زنجیره های عادت درهم شكسته شده و ایده ها آزادانه و با جسارت به جریان می افتند. در بارش افكار كه ازجمله تكنیك های تفكر خلاق است كمیت و تعداد ایده ها مدنظر بوده و تركیب و اصلاح ایده ها از اهمیت زیادی برخوردار است

تكنیك دلفی

در این تكنیك افراد به صورت گروه در یك جلسه و دور یك میز جمع نمی شوند و رویارویی مستقیم رخ نمی دهد. در این تكنیك هریك از اعضای گروه پرستاری به صورت مستقل و مخفیانه راCی، عقیده، نظر یا راه حلی را كه درباره موضوع تصمیم گیر دارند یادداشت می كنند و نظرات مكتوب آنها به یك ایستگاه مركزی ارسال می شود كه درنهایت نظرات آنها گردآوری و تكثیر می شوند
همچنین برای هر عضو نظرات ارائه شده ارسال می شود و هر یك از اعضا درباره نظرات دیگران اظهار عقیده كرده و هر تفكر و ایده جدیدی را كه در اثر آگاهی از عقاید دیگران در وی به وجود آمده است به صورت مكتوب می نویسد و درنهایت نتایج آرا به ایستگاه مركزی بازمی گردد

تكنیك گروه اسمی

در تكنیك گروه اسمی یا nominal group teaching افراد مجاز نیستند به صورت مكالمه یا شفاهی با یكدیگر تماس برقرار كنند. بلكه در فرآیند تصمیم گیری در این تكنیك اعضای گروه روبه روی هم و دور یك میز جمع شده و موضوع مورد تصمیم گیری به صورت كتبی به هریك از اعضا ارائه می شود تا آنها در سكوت و بدون مشورت با دیگران اظهارنظر، عقیده و راCی خود را درباره چگونگی برطرف كردن آن مشكل بنویسند
در این فرآیند هریك از اعضا به نوبه خود یك عقیده را به گروه ارائه می دهد و تا زمانی كه تمامی اعضا فرصت ارائه اظهارنظر و عقیده خود را نیافته باشند بحث آغاز نمی شود
بر همین اساس عقاید ثبت شده در گروه به بحث و بررسی گذاشته شده تا مفاهیم برای ارزیابی روشن تر و كامل تر شود
در تكنیك گروه اسمی هریك از اعضا به صورت مستقل و مخفیانه عقاید خود را درجه بندی كرده و تصمیم نهایی گروه آن تصمیمی خواهد بودكه در مجموع بیشترین امتیاز را به دست آورده باشد

تكنیك آیینه مورنیو

تكنیك آیینه مورنیو morneu برای حل اختلافاتی از قبیل اختلاف شدید كاری یا خانوادگی و موارد مشابه از طریق بازی كردن نقش كاربرد دارد

تجزیه و تحلیل مورفولوژیك

ریخت شناسی تكنیكی است كه براساس آن پدیده موردنظر از نظر شكل و ساختار كلی و ابعاد مختلف موجود در آن مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. الگوبرداری از طبیعت یا bionics نیز برمبنای برنامه های كامپیوتر و براساس تقلید از فعالیت های مغز آدمی الگوبرداری می كند
همچنین تفكر موازی یا lateral thinking تفكر از طریق مانع شكنی و شكستن عادات، پیوند تصادفی میان واژه های تصادفی و ناآشنا جهت رسیدن به ایده های جدید است
در هر حال برای تصمیم گیری نهایی گروه خلاق زمانی مناسب است كه روش توافق شده ای برای حل مشكل وجود ندارد و در اینجا از كاركنان شایسته و خلاق در زمینه های مختلف زیر نظر یك رهبر هماهنگ كننده فرآیند حل مشكل صورت می پذیرد

روش حل مشكلات ازسوی مدیران خلاق

روش حل مشكل یا problem sloving برمبنای شناخت و تعریف آن، بررسی و تجزیه و تحلیل مسائل ایجادكننده و یافتن راه حل هایی برای برطرف كردن مشكل است
ازسویی دیگر تجزیه و تحلیل راه حل ها، انتخاب بهترین راه حل و اجرای راه حل منتخب و درنهایت ارزشیابی نهایی از دیگر مراحل برطرف كردن مشكلات در یك فرآیند مدیریت خلاق است

نقش مدیر خلاق در پرورش خلاقیت

مدیر پرستاری خلاق، توانایی و استعداد خلاقیت و نوآوری را در كاركنان ایجاد، ترویج و تشویق می كند. اصولاً هنر مدیر خلاق استفاده از خلاقیت كاركنان و كشف ذهن های خلاق است. او فضای مناسبی را برای تولید خلاقیت ایجاد می كند. فضایی كه از كار روزمره و روزمرگی به دور است
مدیران خلاق به نحوی وظایف خود را تفویض اختیار می كنند تا كاركنان مشكل خود را شناسایی و برطرف كنند. مدیر خلاق همچنین تخصص، مهارت های تفكر خلاق و انگیزش كاركنان را ترغیب، تشویق ادغام می كند و به كار می گیرد
در هر حال یك مدیر خلاق قادر به حل عقلایی و خلاقانه مشكلات است. در برطرف كردن عقلایی مشكلات مدیران هر روز به طور مستمر در بسیاری از امور این روش را به كار می گیرند
اما حل خلاقانه مشكلات به معنای بهبود بخشیدن به تعریف مشكل یعنی تشریح مشكلات و شفاف سازی ساختار مسائل است
علاوه بر این بهبود بخشیدن در ایجاد راه حل های دیگر یعنی ایجاد زمینه مناسب در استفاده از راه حل های گوناگون غیر از راه حل های مرسوم. درواقع كلیشه ای عمل كردن از موانع خلاقیت است. درواقع یك مدیر خلاق می تواند ناآشنا را آشنا و آشنا را ناآشنا بسازد
بسط تعاریف، به تاخیر انداختن قضاوت، گسترش راه حل های موجود و تركیب خصلت های غیرمرتبط از دیگر ویژگی های مدیران خلاق در بهبود بخشیدن و حل خلاقانه مشكلات است
در این میان ترس از شكست و انتقاد، عدم اعتماد به نفس، تمایل به همرنگی با جماعت و عدم تمركز ذهن از اصولی ترین موانع حل خلاقانه مشكلات ازسوی یك مدیر خلاق و هوشمند است

تفكر نقادانه و تفكر خلاق

در هر حال مدیران خلاق و هوشمند به ویژه در حوزه پرستاری و مامایی باید به چند اصل مهم در تفكر نقادانه و تفكر خلاق، توجه داشته باشند
نخست آنكه نقد كردن یعنی بررسی و تجزیه و تحلیل تمامی زوایای یك موضوع، از این رو در نقد كردن موضوع ابتدا كلیه اطلاعات جمع آوری شده سپس با توجه به مستندات و تجربیات باید آنها را بررسی كرد تا بتوان به نتایج مطلوبی دست یافت. یك مدیر خلاق باید توجه داشته باشد كه تمامی افراد با فراگیری دانش ها و مهارت های لازم می توانند خلاقیت داشته باشند
در تفكر نقادانه و خلاق، فهمیدن بهتر از آموختن است
ازسوی دیگر باید توجه داشت در تفكر نقادانه بدبینی و عدم اعتماد به دیگران وجود ندارد بلكه مدیر خلاق و هوشمند به دنبال كشف واقعیات است. مدیران هوشمند و خلاق امروزی چنین می كنند.
مدیران خلاق و هوشمند امروزی باید در حوزه كاری و مسئولیتی خود برای پرورش نوآوری در كاركنان افراد را از یكدیگر جدا و سپس آنها را با هم جور كنند
آنها ضمن نظارت و گوشزد كردن به نقش های چندگانه نیز پاداش می دهند.

منبع :   www.atiye.ir

 

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
لطفا پاسخ سوال را بنویسید.

مطالب مرتبط

قابل توجه کاربران عزیز! با اعلام وزارت ارتباطات هزینه های دانلود در کلیه سایتهای ضیاءالصالحین نیم بهاء محسوب می شوند.