تاول ها و کهیرها و احساس سوزش و درد ناشی از گزیده شدن گیاه گزنه (گیجی تیکان) را سخت می شود فراموش کرد. گیاه گزنه را در سراسر جهان می توان یافت و هر ساله شکوفا می شود. تقریبا غیرممکن است که از این گیاه تهاجمی دور شوید.
 

 دمنوش گزنه (گیجی تیکان)
در یکی از این چرخش های عجیب و غریب اما واقعی طبیعت، معلوم می شود که گیاهی که می تواند شما را به شدت آسیب برساند، می تواند راه حلی برای درمان مشکلات شما نیز باشد.
گیاه گزنه با نام لاتین Urtica dioica، حداقل از قرن سوم قبل از میلاد مسیح به عنوان گیاه دارویی استفاده می شده است. در قرون وسطی، از آن برای درمان درد در مفاصل استفاده می شد، و همچنین به عنوان یک دیورتیک عمل می کند.
امروزه ریشه گیاه گزنه برای درمان مشکلات ادراری مرتبط با پروستات بزرگ (پروستات خوش خیم)، عفونت های دستگاه ادراری و تب یونجه استفاده می شود. در عین حال، برگ گیاه گزنه بیشتر برای درمان درد، استئوآرتریت، آلرژی و تب یونجه استفاده می شود.
برگ ها و ساقه ها را می توان در یک سالاد ریخته و بخورید، در سوپ ریخته و میل کنید و یا به شکل چای آن را بنوشید؛ اما احتمال دارد که ریشه گزنه با الکل به تنتور تبدیل شود، خشک شود و در کپسول گذاشته شود و یا خشک شود و به چای تبدیل شود.
این گیاه دارای مقدار کمی عوارض جانبی شناخته شده است، اما مانند هر دارویی، ممکن است قبل از اضافه کردن آن به رژیم غذایی یا برنامه درمانی خود، با یک متخصص مراقبت های بهداشتی مشورت کنید.
 دمنوش گزنه و منافع آن
چای گزنه به طور مستقیم بر کلیه ها تاثیر می گذارد. گزنه یک نوع دیورتیک است. این گیاه چنانچه تحت نظارت پزشک مصرف شود موجب افزایش تولید ادرار و حذف اسید اوریک می شود. دکتر روبرت کاچکو می گوید: بنابراین این چای برای بیماران مبتلا به ادم، التهاب آرتریتی و نقرس مفید است. مطالعات نشان می دهد که به وسیله ترکیب آن با Palmetto (پالمتو)که یک گیاه به شکل کف دست با ساقه های دندانی شکل است، بیماران می توانند از مشکلات ادراری تسکین پیدا کنند.
دکتر کاچکو می گوید: علاوه بر تاثیر بر کلیه ها، گزنه دارای ترکیبات فراوانی است و یکی از مغذی ترین گیاهان دارویی ما است. به همین دلیل ما آن را ” گیاهی برای گیاهخواران ” می نامیم. “ترکیبات اصلی آن عبارتند از فلاونوئیدها (کورستین، کامپفرول)، کاروتنوئیدها، ویتامین C، ویتامین B، ویتامین K1، تریرپن ها، استرول ها و مواد معدنی می باشد. ده گرم از گزنه حاوی دویست و نود میلیگرم کلسیم و هشتاد و شش میلی گرم منیزیم است. در مقایسه باید گفت ، ده گرم اسفناج خام حاوی ده میلی گرم کلسیم و هشت میلی گرم منیزیم است. شما می توانید چای گزنه را برای برخی از نیازهای تغذیه ای روزانه خود بنوشید.
درمان آلرژی ها با دمنوش گزنه
تب یونجه بر میلیونها نفر تاثیر می گذارد و چای گزنه در کنترل خارش و عطسه که معمولا با آن همراه است، موثر می باشد. یک مطالعه که در کالج ملی طب Naturopathic انجام یافته است، نتیجه گرفته است که پنجاه و هشت درصد از شرکت کنندگان که به منظور درمان تب یونجه به آنها قرص فریز شده و خشک گیاه گزنه داده شده بود، دارای کاهش علائم بودند.
از آنجایی که آنتی هیستامین های تجویزی و نیز بدون نسخه ،می توانند عوارض جانبی مانند خواب آلودگی، تشنج و خشکی دهان داشته باشند، چای گزنه یک جایگزین مناسب برای افرادی است که حساسیت دارند.
درمان بیماری هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) با گزنه
ماهیت دیورتیک چای گزنه عملکرد کلیه را بهبود می بخشد و در نتیجه می تواند نشانه های مرتبط با BPH را بهبود بخشد. دکتر کاچکو می گوید: ” این چای می تواند تکرار، فوریت، و جریان ادرار را بهبود ببخشد و همچنین می تواند باعث کاهش سطح هورمون جنسی متصل به گلوبولین شود که سطح تستوسترون را تحت تاثیر قرار می دهد.”
بنابراین، اگر BPH دارید، این چای نه تنها به طور بالقوه کلیه هایتان را بهبود می بخشد، بلکه ممکن است زندگی جنسی شما را دوباره در مسیر خود قرار دهد. بر اساس کتاب “ارولوژی کمپل – والش”، عصاره های گرفته شده از ریشه های گوشتی گزنه شامل محصولات فیتوتراپی ساخته شده از روغن های گیاهی، زنجیره های اسید چرب،فیتوسترول ها و فیتواستروژن ها هستند. این ترکیبات دارای اثرات ضد التهابی، فاکتورهای رشد، تنظیم کننده پراکسیداسیون لیپید، مهار کننده 5alpha-reductase و محافظت از مثانه و همچنین عضلات آن است که عملکرد مثانه را کنترل می کند.
استفاده از دمنوش گزنه برای رشد مو و مراقبت از پوست
تحقیقات پزشکی برای اثبات این که چای گزنه باعث افزایش رشد مو یا حذف آکنه می شود وجود ندارد. با این حال، گیاه پزشکان از آن برای رشد مو استفاده می کنند و ادعا می کنند که سیلیس موجود در گزنه، موجب تقویت مو و ناخن بوده و دارای خواص دیگری است که گردش خون را بهبود می بخشد و باعث می شود ریزش مو کاهش یابد.
در واقع، مقدار زیادی از محصولات مراقبت از مو که حاوی گزنه هستند، برای نازک شدن موها وجود دارد، بنابراین اگر با موهایتان مشکل دارید و نمی توانید چیزی برای کمک پیدا کنید، ممکن است ارزش یک دوره استفاده را داشته باشد. همین امر برای استفاده از گزنه در مراقبت از پوست وجود دارد. هنگامی که در پماد موضعی قرار می گیرد و یا حتی به عنوان چای مصرف می شود، گزنه ممکن است اثرات ضد التهابی و ضد درد برای مشکلات پوستی مانند اگزما یا زخم ها داشته باشد.
طبق گفته های طرفداران درمان طبیعی، مقدار بالایی از کلروفیل در گزنه، به آن خواص قلیایی و سم زدایی را می بخشد که به طور بالقوه باعث می شود گیاه برای درمان آکنه مفید باشد. کتاب “پزشکی یکپارچه” می گوید که گزنه برای درمان کهیر یا زخم های ناشی از آلرژی مفید است. برگ Urtica dioica حاوی فلاونوئیدها یا بیوفلاونوئید هایی مانند quercetin است که می تواند کهیرها را تسکین دهد، زیرا که سلولهای مغز را پایدار می کند و به طور موثر مقدار هیستامین را کاهش می دهد.
درمان فشار خون با ریشه گزنه
در برخی مطالعات انجام شده در مورد حیوانات، نشان داده شده است كه ریشه گزنه میزان فشار خون را كاهش می دهد. با این حال، این اثر هنوز در مطالعات انسانی نشان داده نشده است. احتمال دارد که توانایی گیاه برای کاهش فشار خون احتمالا به این دلیل اتفاق می افتد که به عنوان یک دیورتیک در بدن عمل می کند که به نوبه خود فشار خون سیستولیک را کاهش می دهد. این گزارشی از مرکز سرطان Memorial Sloan-Kettering می باشد.
از آنجایی که فشار خون بالا یک وضعیت پزشکی جدی است، نباید از گزنه برای درمان آن استفاده کنید، مگر اینکه ابتدا با متخصص پزشکی مشورت کنید، و وی دستور استفاده از آن را به شما بدهد.
درمان دیابت با دمنوش گزنه
تحقیقاتی اولیه در رابطه با استفاده از چای گزنه برای درمان دیابت نوع دوم صورت گرفته و یک مطالعه در سال 2011 نشان داد که چای گزنه در کاهش اینترلوکین شش (IL-6) و پروتئین واکنش پذیر با حساسیت بالا (hs-CRP) در بیماران دیابتی بعد از هشت هفته درمان و در مقایسه با یک گروه کنترل، موثر است.
مطالعه دیگری کشف کرد که گزنه ها تاثیر قابل توجهی بر میزان گلوکز افراد مبتلا به دیابت نوع 2 دارند. با این حال، بیماران باید توجه داشته باشند که محققان “عصاره برگ گزنه (یک کپسول پانصد میلی گرم هر هشت ساعت به مدت سه ماه) را همراه با داروهای خوراکی ضد هیپرگلیسمی خوراکی” مورد بررسی قرار دادند، بنابراین چای گزنه می تواند یک درمان مکمل خوبی باشد، بخصوص برای بیماران پیش دیابتی.
درمان آرتروز با دمنوش گزنه
یک شماره از “Phytomedicine” در سال 2013 نشان داد که گزنه، و از جمله ریشه آن، هنگامی که به وسیله یک محلول بر پایه روغن استخراج می شود، باعث کاهش التهاب می شود.
یک نقطه قوت بزرگی برای درمان آرتریت نشان داده شده است، اما هنوز مطالعه بیشتری مورد نیاز است. خصوصیات ضد التهابی گزنه می تواند درحقیقت به افراد مبتلا به آرتروز کمک کند. علاوه بر این، یک مطالعه منتشر شده در “مجله انجمن سلطنتی پزشکی” در ژوئن دوهزار گزارش می دهد که برگ گزنه می تواند زمانی که بر روی ناحیه دردناک قسمت پایینی انگشت شست پا قرار می گیرد، درد آن ناحیه را کاهش دهد.
کاهش وزن با گیاه گزنه
با وجودی که مطالعات رسمی در مورد تاثیر گزنه در مورد کاهش وزن صورت نگرفته است، این گیاه با خواص پاک کننده خود ممکن است به کاهش موثر مواد زائد متابولیک ناخواسته از بدن کمک کند. کاهش ضایعات ذخیره شده در بافت عضلانی و در سراسر سیستم لنفاوی، بدن شما را قادر می سازد تا کارایی بیشتری داشته باشد. گیلیان مک کیت، نویسنده و میزبان برنامه تلویزیونی “شما چیزی هستید که می خورید” در کتاب خود به نام “Slim for Life” توصیه می کند که سه تا چهار فنجان در روز چای گزنه را به عنوان “افزایش دهنده متابولیسم و مهار کننده طبیعی اشتها” بنوشید.
فواید گزنه در بدنسازی و تاثیر آن روی تستوسترون
در مطالعه ای در سال 2014 در مورد اثرات منفی نیکوتین بر روی اسپرم در موش، محققان کشف کردند که افزایش دوز گزنه به طور قابل توجهی باعث افزایش تحرک، تعداد، مورفولوژی طبیعی سلول های اسپرم، قطر لوله منی ساز و تستوسترون در همه گروه ها نسبت به گروه کنترل می شود. عصاره گزنه برای بدنسازان توصیه شده است زیرا به نظر می رسد که بر سطح تستوسترون در بدن تاثیر می گذارد.
گزارش های حکایتی وجود دارد که عصاره گزنه همچنین به افزایش ذخیره مقدار تستوسترون در بدن کمک می کند که می تواند در طول تمرین بدن سازی کاهش چشمگیری داشته باشد؛ با این حال، این ادعاها از نظر علمی در انسان تایید نشده است.
با توجه به اثرات آن بر روی میل جنسی، گزنه ممکن است در موارد کاهش میل جنسی ناشی از توانایی آن در حفظ تستوسترون، فعال باشد اما این به لحاظ علمی ثابت نشده است.
دمنوش گزنه آنتی باکتریال و ضد قارچ میباشد
چای گزنه برای خواص درمانی خود مشتری پیدا کرده است و در واقع یک مطالعه در سال 2013 نشان می دهد که آن دارای “فعالیت ضد باکتری قوی” است. معمولا در مناطق معتدل و در امتداد رودخانه ها و دریاچه ها می روید، گزنه یک گیاهی است که دارای خواص ضد قارچی است.
در مطالعه ای که در مجله شیمی بیولوژیکی منتشر شده است، لکتین آگلوتینین موجود درگزنه دارای خواص اتصال کیتین است که سبب عملکرد ضد قارچ قوی و آنتی باکتریال خفیف آن می شود.
مقدار و نحوه مصرف گزنه
با توجه به مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، هنگامی که شما چای گزنه را می نوشید، می توانید سه تا چهار فنجان در روز مصرف کرده، اما همیشه باید آب اضافی همراه با چای بنوشید. برگ خشک گزنه معمولا به میزان دو تا چهار گرم، سه بار در روز مصرف می شود. شما می توانید انواع مختلف مکمل گزنه را در قالب های مختلف، از جمله برگ خشک، خیسانده و عصاره، خریداری کنید.
کرم های گزنه نیز در دسترس هستند، اما معمولا برای درمان بیماری های پوستی استفاده می شوند. دوز توصیه شده برای مکمل گزنه بستگی به نوع مکملی دارد که ترجیح می دهید. شما می توانید دو تا چهار گرم برگ خشک شده را تا سه بار در روز مصرف کنید. برای عصاره ها، دوز بستگی به این دارد که آیا از ریشه یا برگ می آید. برای عصاره ریشه یک و نیم لیتر بنوشید سه یا چهار بار در روز. برای عصاره برگ، دو تا پنج میلی لیتر سه بار در روز مصرف کنید. اگر خیسانده را ترجیح می دهید، می توانید بین یک تا چهار میلی لیتر سه یا چهار بار در روز مصرف کنید.
ممکن است برگ های گزنه در اواخر فصل شامل ترکیبات مضر برای کلیه ها باشد، پس برگ ها را قبل از گل دادن گیاه، جمع آوری کنید. آب گزنه به رنگ سبز تیره است و معمولا به مقدار یک اونس مصرف می شود زیرا طعم آن قوی است و مقدار مواد مغذی آن بالا است.
شما می توانید آب گزنه را فقط با برگ و یا برگ به همراه ساقه گیاه آبگیری کنید ( چهار فنجان برگ گزنه برای ایجاد یک و نیم فنجان آب گزنه) و یا با ترکیب برگ با آب (ترکیب دو فنجان برگ گزنه با یک فنجان آب).
گزنه و هشدارهای قبل از مصرف آن
دکتر کاچکو می گوید: “چای گزنه در حاملگی ممنوع است.” این می تواند چرخه قاعدگی را تغییر دهد و ممکن است منجر به سقط جنین شود. وی هشدار می دهد که افراد مبتلا به اختلالات قلب، مشکلات کلیوی یا سرطان های ایجاد شده توسط هورمون، باید با احتیاط استفاده کنند.
او می گوید تمام موارد استفاده باید تحت نظارت و تایید یک پزشک باشد. مطالعات مختلف نشان می دهد که با مصرف آن سطح قند خون برخی افراد افزایش می یابد و برای برخی دیگر کاهش می یابد، بنابراین اگر شما دیابتی هستید، باید خون خود را از نزدیک کنترل کنید. او می افزاید: “بعضی از افراد ممکن است به گزنه آلرژی داشته باشند، بنابراین باید با دوز بسیار پایین شروع کنند.”
بنا به گزارش مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، گیاه گزنه مانند آسپیرین ممکن است خون شما را رقیق تر کند و توانایی آن را برای لخته شدن کاهش دهد. برخی از داروهایی که ممکن است با آن تداخل برقرار کنند شامل رقیق کننده های خون، داروهای فشار خون بالا، قرص های آب،داروهای دیابت، لیتیوم و NSAID ها هستند.