اگر عضوی از خانواده ی ما بیماری مزمنی دارد به چه نکاتی باید توجه نماییم؟ بیمارانی که دچار بیماری های صعب اعلاج و مزمن شده اند و به مدت چندین ماه در بستر بیماری هستند مطمئنا شرایط خوبی را سپری نمی کنند و از عوارض و ناراحتی های ایجاد شده توسط این بیماری در عذاب هستند. در ضمن ممکن است سایر اعضای خانواده نیز صبرشان را از دست دهند که خود این امر ناراحتی های دیگری را برای بیمار به همراه دارد که در نتیجه ی درمان و در روند درمانی آن ها تاثیر مخربی خواهد گذاشت.
بیماری هایی چون مشکلات قلبی و عروقی، بیماری های مربوط به مغز و نخاع، آلزایمر، آسیب دیدن نخاع، مشکلات مفصلی و استخوانی همچون درد های مزمن ستون فقرات همه از بیماری هایی هستند که می تواند یک نفر را به مدت چندین ماه، سال و حتی گاهی تا آخر عمر در بستر بیماری قرار دهد.
بنابراین توجه به این دسته از بیماران و رعایت نکات لازم در برخورد با آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

پذیرفتن حقیقت
اولین وظیفه ما در این مواقع قبول کردن اوضاع و شرایط موجود است. یعنی باید با این مسئله کنار آییم که یکی از عزیزان ما دچار بیماری سختی شده که نیاز به توجه و مراقبت دارد.
البته تنها بیان این مسئله راحت است و مخصوصا اگر رابطه عاطفی قوی با بیمار داشته باشیم پذیرفتن این شرایط اصلا کار ساده ای نخواهد بود بنابراین توصیه می شود برای رفع این موضوع سعی کنیم تمامی کارهایی که انجام می دهیم به فکر بهبودی بیمارمان باشیم. یعنی هر اقدامی که صورت می دهیم این نکته را نیز در نظر داشته باشیم که:
این کاری که من انجام دادم چه تاثیری در بهبودی بیمار من خواهد داشت؟ آیا نپذیرفتن این که او بیمار است (در حالی که حقیقت چیز دیگری است) به بهبودی او کمک خواهد کرد؟
پس در صورتی که ارتباط عاطفی خیلی قوی با بیمارمان داریم قبل از هر اقدامی از خود بپرسیم اگر این کار را انجام دهم بیمار من چه سودی خواهد برد؟
متاسفانه افرادی هستند که نمی خواهند این موضوع را بپذیرند و همین امر نیز در روند درمانی بیمارشان اختلال ایجاد خواهد کرد.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که پذیرفتن شرایط اصلا به این معنی نیست که اقدامی در جهت بهبود صورت نگیرد بلکه برعکس منظور ما پذیرفتن بیماری و ناتوانی های به وجود آمده و در درجه بعدی نیز تلاش در خصوص بهبودی و حتی درمان به صورت کامل است. پس اولین کار پذیرفتن بیماری است.

داشتن اعتدال به چه معنی است؟
نکته ی مهم بعدی نحوه برخورد ما با بیمارمان است. یکی از اتفاقات متداول که در برخورد با این دسته از بیماران صورت می گیرد این است که به محض رخداد یک بیماری برای عضوی از خانواده، یک احساس ترحم و دلسوزی شدید ایجاد می شود و تلاش می کنیم تا همه چیز را به صورت افراطی برای بیمار مهیا سازیم. تمامی نیازهای ضروری و غیر ضروری وی را مهیا می کنیم، تمام وقت خود را به بیمار اختصاص می دهیم و از زندگی روزمره خود غافل می مانیم و تمام توجه خود را معطوف به بیمار می نماییم.
در خوشبینانه ترین حالت این رفتار تا چند روز و یا چند هفته ادامه پیدا می کند و پس از آن دیگر توانی برای مراقبت از بیمار نخواهیم داشت و به دلیل سختی ها و مشکلات موجود انگیزه لازم برای مدیریت بیمارمان را نخواهیم داشت. مراقبت افراطی در دراز مدت نتایج مخربی را به دنبال خواهد داشت که در قسمت زیر به تعدادی از آن ها اشاره شده است:

• تهدید کردن و به خطر انداختن سلامت خود در دراز مدت
• محروم شدن بیمار از یک حامی و منبع روحیه و انرژی
• عدم توجه کافی به بیمار پس از ناتوانی در مراقبت از وی

بنابراین باتوجه به موارد فوق توجه افراطی و به دور از منطق نتایج مخربی را به دنبال خواهد داشت پس روش درست برخورد با بیمار کدام است؟ داشتن اعتدال یکی از مهم ترین فاکتورهای مدیریت بیماری و شرایط دشوار موجود است.
اگر سعی کنیم در برخورد با بیمار اعتدال داشته باشیم قادر خواهیم بود از تمامی مسائل گفته شده در قسمت بالا جلوگیری کنیم و روند درمان بیمار را به خوبی مدیریت نماییم.
منظور ما از اعتدال این است که یک رفتار منطقی و عاقلانه را از همان ابتدا انتخاب نماییم و سعی کنیم تا انتهای مراحل درمان با همان سرعت و کیفیت پیش برویم و به این صورت قادر هستیم تا این بیماری های مزمن و صعب العلاج را از اول تا انتهای دوران بیماری مدیریت نماییم.
افرادی که خارج از این چهار چوب رفتار می کنند به ندرت تا پایان بیماری، قادر به همراهی بیمارشان هستند و در اغلب اوقات به دلایل گفته شده در قسمت بالا، شاهد تداوم در امر مراقبت به صورت موثر نیستیم. ولی اگر یک رفتار متعادل را پیش بگیریم می توانیم بیماری مزمن و صعب العلاج را مدیریت کنیم تا علاوه بر کمک نمودن به بهبودی هرچه سریع تر بیمار به حفظ سلامت خود نیز اهمیت داده باشیم.
پس نکته مهم دیگر داشتن اعتدال در رفتارها و پرهیز از اقدامات احساسی و بدون فکر است.

درک کردن شرایط بیمار
یکی از مهم ترین عوامل در کاهش آستانه تحمل، داشتن دردهای مزمن است. اگر تاکنون چنین شرایطی را تجربه کرده باشید و برای چندین روز در ناحیه ای از بدنتان درد داشته باشید به خوبی منظور جمله بالا را متوجه می شوید.
دردهای مزمن و ناراحتی هایی که برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا می کنند آستانه صبر و تحمل را به شدت کاهش می دهند. به عنوان مثال این بیماران در مواجهه با مسائلی که در گذشته به صورت منطقی حل می نمودند، اکنون که در بستر بیماری هستند در صورت ایجاد همان مسائل ممکن است کم حوصله و عصبانی شوند.
اگر ما به عنوان فردی که با بیمار در ارتباط است قادر باشیم تا این شرایط را درک کنیم مطمئنا برخورد موثرتری را با وی خواهیم داشت. اگر بدانیم که این عصبانیت ها و بی حوصلگی ها تنها یک دلیل اصلی دارد و آن هم بیماری آن فرد است، خیلی راحت تر می توانیم ناراحتی ناشی از آن گفت وگو را فراموش کنیم و مانند قبل به مراقبت از بیمار بپردازیم.
پس با درک کردن شرایط بیمار، هم به او و هم به خودمان کمک کرده ایم چون از ناراحتی و دلخوری ما از صحبت های بیمار کاسته می شود و به دنبال آن رابطه ی موثر خود را با بیمار حفظ می کنیم. بنابراین نکته ی آخر نیز درک کردن شرایط بیمار است که در نهایت هم به سود ما و هم به سود بیمار خواهد بود.
امیدواریم با رعایت این سه نکته اصلی (پذیرفتن بیماری، داشتن اعتدال، درک کردن شرایط)، دوران سخت بیماری اعضای خانواده را به صورت حرفه ای مدیریت نماییم.

نویسنده: ارسلان صبامهر (دانشجوی سال ششم رشته پزشکی)

منبع : مجله پزشکی دکتر سلام